Eksplikując wpływy fenomenologii na kształt psychoterapii Gestalt, należy najpierw zaprezentować podstawowe idee nurtu filozoficznego, którego założycielem był Edmund Husserl, następnie omówić główne idee psychoterapii Gestalt, by finalnie, zestawiając te dwie perspektywy badawcze, móc ukazać siłę oddziaływań fenomenologii na terapię Gestalt.
Odnośnik: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/fc/article/view/30559/26994
Na obrazku: Embroidering the Earth’s mantle, Remedios Varo, 1961
Literatura dotycząca wpływu fenomenologii i egzystencjalizmu na terapię Gestalt zawiera wiele kwestii spornych, ponieważ założyciele TG nie sprecyzowali swoich filozoficznych i epistemologicznych podstaw. Wydaje się jednak, że różne czynniki mające wpływ na Perlsa i jego współpracowników podczas rozwoju terapii Gestalt doprowadziły do stworzenia podejścia fenomenologiczno-egzystencjalnego.
Możliwe wpływy fenomenologii i egzystencjalizmu, na terapię Gestalt zostały omówione w oparciu o przegląd literatury dotyczący wpływu psychologii Gestalt, poprzez Goldsteina, Laurę Perls i Goodmana, a także fenomenologiczne idee Brentano, Husserla i Merleau-Ponty’ego. Podobnie, w odniesieniu do egzystencjalizmu, zajmujemy się połączeniem koncepcji terapii Gestalt z filozofią Kierkegaarda, Nietzschego, Bubera i Sartre’a. Stwierdzono, że wpływ fenomenologii i egzystencjalizmu na terapię Gestalt zaowocował koncepcją człowieka jako bycia-w-świecie oraz zaakcentowaniem przeżytych doświadczeń.
Ula Krasny, Magdalena Boruc
Artykuł ukazał się pierwotnie w BORIS, Georges Daniel Janja Bloc, MELO, Anna Karynne and MOREIRA, Virginia. Influence of phenomenology and existentialism on Gestalt therapy. Estudos de Psicologia (Campinas) [online]. 2017, v. 34, n. 04 [Dostęp 21 Lipca 2021] , pp. 476-486. Adres: https://doi.org/10.1590/1982-02752017000400004. Epub Oct-Dec 2017. ISSN 1982-0275.
http://bibliotekagestalt.pl/dokumenty/Boris-Melo-Moreira.pdf
Na obrazku: Phenomenon, Rudolf Kosow, 2019
Koncepcje pola fenomenologicznego i przestrzeni życia wpływają na nasze rozumienie tego, co wcześniej było postrzegane jako wewnętrzne uwarunkowania psychiczne na rzecz rozumienia tego z powrotem jako doświadczany świat, gdzie ujawniają się cielesne warunki, tendencje działania i siły pola. Na tym tle możemy powiedzieć, że choroba nie jest w pacjencie, ale pacjent jest w chorobie. To oznacza, że światu w którym jest pacjent, brakuje społecznego rezonansu, rozpoznania i potwierdzenia od których jako istoty ludzkie jesteśmy zależni. W takim rozumieniu cierpienie powinno być rozumiane jako wyłaniający się fenomen relacyjnej przestrzeni w której żyje pacjent. Terapia powinna wesprzeć klienta do zrestrukturyzowania jego/jej przestrzeni życiowej i powiększenia jej/jego stopnia wolności. Fenomenologiczne nastawienie przenosi punkt skupienia z tego, co dzieje się “wewnątrz pacjenta”, na to co wyłania się w interaktywnym polu fenomenologicznym. Zadaniem terapeuty jest rozwijanie poczucia otwartości, ciekawości ukrytymi możliwościami fenomenologicznego pola i bycie w bieżącej chwili nie próbując kontrolować procesu.
Zapis wykładu z webinaru zorganizowanego przez Radę Studentów Instytutu Gestalt, 30 marca 2021 r.
Tłumaczenie podczas webinaru: Agata Szymków
Tłumaczenie podczas notowania (wspierając się tłumaczeniem Agaty): Ula Krasny
http://bibliotekagestalt.pl/dokumenty/BeateWillauer.pdf
Na obrazku: Phenomenon, Remedios Varo
Chociaż koncepcja projekcji jest wysoko ceniona w terapii gestalt, wiąże się z problemami teoretycznymi i etycznymi, które skłaniają mnie do zachęcania, abyśmy z niej zrezygnowali i wymyślili alternatywne sposoby rozumienia naszych doświadczalnych światów. Ilustruję etyczne i teoretyczne problemy i proponuję klinicznie przydatne alternatywy.
Jedną z najbardziej niezwykłych rzeczy w teorii terapii gestalt jest jej przodowanie w rozwijaniu postkartezjańskiego zestawu poglądów na temat tego, co to znaczy być człowiekiem: na temat ludzkiego funkcjonowania i psychologii. Narodziny terapii gestalt, z jej jawnie postkartezjańskimi celami (Perls, Hefferline i Goodman, 1951, s. VIII), wiązały się z radykalną modyfikacją wielu istniejących koncepcji psychologicznych, w większości zaczerpniętych ze świata psychoanalizy. Pojęcia Self, Id, Ego, Osobowość i Nieświadomość zostały przerobione tak, by stały się bardziej zgodne z tym, jak w gestalcie rozumiemy doświadczenie.
Projekcja do niedawna wymykała się podobnej analizie (Sapriel, 1998). Być może wymykała się jej, ponieważ zajmowała tak centralne miejsce w naszej teorii klinicznej i kulturze słownej sięgającej naszych początków (Smith, 2006). W rzeczywistości ironicznym zwrotem w rozwoju mojej własnej krytyki projekcji jest to, że została ona wywołana przez przeczytanie krytyki projekcji we współczesnym traktacie psychoanalitycznym (Stolorow, 1987)! Będę dowodziła, że słowo i koncepcja projekcji są tak mocno obciążone swoimi korzeniami i długim związkiem z kartezjańskim światem dualizmu, obiektywności, korespondencyjnej teorii prawdy i umysłu pojętego jako pojemnika, że lepiej jest rozwinąć bardziej fenomenologiczne i dialogiczne znaczenia dla ujęcia zjawisk, które kuszą nas by nazywać je projekcjami.
Moja krytyka projekcji odbywa się na dwóch poziomach. Najpierw zilustruję problematyczne zastosowania tego pojęcia. Samo to nie stanowiłoby jednak powodu do ponownego przemyślenia koncepcji jako takiej. Ale tworzy to problemy etyczne, które wynikają z tego, co uważam za problem epistemologiczny. Badanie podstawowego problemu epistemologicznego prowadzi do sugestii odrzucenia projekcji jako takiej, a nie tylko do sugestii odrzucenia jej nadużyć.
Ula Krasny
Dominika Gilewicz
http://bibliotekagestalt.pl/dokumenty/Lynne_KrytykujacProjekcje2.pdf
Obrazek: Senecio, Paul Klee, 1922
Terapia Gestalt, jak każda inna teoria, stanowi próbę spójnego ujęcia tego z czym się w naszym życiu stykamy, naszego różnorodnego wielowymiarowego doświadczenia. W ten sam sposób, pojawienie się gestaltu, figury, całościowej postaci widzenia i odbioru rzeczy… jakkolwiek by tego nie nazwać, reprezentuje sobą jednocześnie całe mnóstwo nagromadzonych przez nas doświadczeń, relacji, odczuć cielesnych i emocjonalnych, przemyśleń i wyobrażeń na temat nas samych, jak i świata, w którym żyjemy. „Gestalt” – rozumiany jako zorganizowana całość, jest jedynym w sobie, niepowtarzalnym wyrazem naszej naturalnej potrzeby poznawania, innowacji i kreatywności, dzięki zaspokojeniu której rozwijamy nasz życiowy potencjał.
Link do artykułu: https://www.gestalttherapist.co.uk/phdi/p1.nsf/imgpages/1838_CZYM_JEST_TERAPIA_GESTALT.pdf/$file/CZYM_JEST_TERAPIA_GESTALT.pdf
Artykuł ten jest zbiorem moich impresji, przemyśleń, osobistych i subiektywnych doświadczeń w temacie fenomenologii i jej zastosowania w psychoterapii Gestalt. Jeśli ten artykuł, bądź jego fragment, zostanie zrozumiany jako oczywistość, znaczy, że idee husserlowskie właśnie się wcielają. Jeśli nie, to trudno, jak mawiał Fritz Perls. To, co jest ważne dla mnie, to zapoczątkowanie swego rodzaju filozoficznego dialogu. Dialogu bez początku i końca, w którym nikt nie ma racji i jednocześnie wszyscy ją mają.
Każdemu przeżyciu psychicznemu odpowiada na drodze redukcji fenomenologicznej czysty fenomen, ukazujący jego immanentną istotę.
Husserl, 2014
Artykuł znajduje się tutaj.
Zanim włączyłam laptop i uniosłam dłonie nad klawiaturą, długo wędrowałam z tym tekstem. A on wędrował we mnie. I toczyła się dyskusja. Mój top dog żądał tekstu naukowego, pełnego fachowych zwrotów i ukazującego egzystencjalną głębię procesów, którym towarzyszę. A under dog odmawiał współpracy, chichotał i pokazywał środkowy palec. Tak ma.
Artykuł do pobrania tutaj.
2018
Celem niniejszego artykułu jest nakreślenie gestaltowskiej koncepcji self, dla której najbardziej specyficzne jest uznanie, iż zajmuje ono pozycję środkową pomiędzy organizmem a środowiskiem – przynależy więc nie tyle do hipotetycznej struktury Ja, ile do relacji między Ja spotykającym się z nie-Ja (Spagnuolo-Lobb, 2011)
Artykuł dostępny jest tutaj.
2018
Na obrazie: Couple et pigeon, Corneille, 1949
Aby przedstawić różne rodzaje odkrywania klientom procesu terapeuty, chciałbym pokazać trzy możliwości rozpoczęcia tego artykułu. Proszę, zwróć uwagę na swoje odczucia, kiedy czytasz każdy z tych opisów.
Jakie były Twoje doświadczenia, gdy czytałeś/-aś każdy ze wstępów? Czy do któregoś było ci bliżej, a może poczułaś/-eś wobec niektórych antypatię, irytację, lęk? Gdybyśmy mieli wymieniać style pisania artykułów akademickich, to byłoby tu więcej przykładów, ale na potrzeby artykułu o ujawnianiu procesów w świadomości terapeuty, chciałbym wyszczególnić te trzy główne.
Artykuł znajduje się tutaj.
2017 (Fenomen psychoterapii)
Należy zastanowić się nad nieco odmiennym rozumieniem kontaktu i spotkania według Bubera i gestaltystów. Wedle filozofa spotkanie jest raczej wydarzeniem, przyjęciem określonej postawy, a nie procesem. W Gestalcie spotkanie jako wydarzenie to „kontakt końcowy/ finalny”, stanowiący fazę całego kontaktu. Kontakt finalny można zatem nazwać „momentem Ja-Ty” lub „spotkaniem Ja-Ty”, a cały proces – „relacją”. W kontakcie finalnym znika tło (To) na korzyść figury (Ty), która w pełni angażuje self. Paul Goodman twierdzi nawet, że w kontakcie zanikają niektóre funkcje self1 takie jak tworzenie granic, kierowanie, identyfikowanie, postępowanie według wcześniejszych nastawień, a cała energia zużywana najczęściej do podtrzymywania mechanizmów obronnych – używana jest do spontanicznego doświadczania Ty. Tak jak u Bubera, rzeczywistość staje się pełną realizacją self, które identyfikuje się z figurą (…) Ja jestem twarzą zwróconą ku Tobie i niezależnie od tego, jaka jest figura, nie istnieje już podział między tym, kto przezywa, a przeżyciem, między tym, kto uczestniczy w zdarzeniu a zdarzeniem. Aby kontakt zaistniał konieczne jest wycofanie i przed i po nim2, ale po nim uczestniczenie Ja pozostaje w nim – żyje w nim i mieszka. Jeżeli by chcieć opisać buberowskie „między” określeniami Gestaltu i porównać je do kontaktu granicznego, wówczas: jest to tworzenie pola przy obecności dwóch osób, między którymi dokonuje się określony rodzaj wzajemnego oddziaływania, i które tworzą dla siebie nawzajem pole i w ten sposób biorą udział w dynamicznym procesie. W przestrzeni spotkania powstaje określony Gestalt (Ja-Ty)3, gdy pacjent poczuje się na tyle bezpiecznie, że jest w stanie stworzyć własne, silne gestalty i w pełni zaangażować się w proces, a także pozwolić sobie na znalezienie się twarzą w twarz z drugą osobą.
Artykuł znajduje się tutaj.